Forma działalności ekonomicznej

Z badań III sektora przeprowadzonych przez Stowarzyszanie Klon/Jawor wynika, że organizacje pozarządowe w Polsce od lat deklarują jako kluczowy problem brak środków na działania, co zaburza ich płynność finansową i destabilizuje funkcjonowanie. Dlatego różnicowanie źródeł dochodu ma duże znaczenie dla strategicznego rozwoju organizacji. Z tego też powodu coraz więcej stowarzyszeń i fundacji decyduje się na podjęcie działalności ekonomicznej.

Możliwe formy działalności

Organizacje pozarządowe mają do wyboru dwie formy takiej działalności:

działalność odpłatną pożytku publicznego,
działalność gospodarczą, prowadzoną wewnątrz organizacji lub w formie oddzielnego podmiotu, na przykład spółki kapitałowej – najczęściej jest to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Decyzję o rozpoczęciu działalności ekonomicznej powinno poprzedzać dogłębne zaznajomienie się z zasadami prowadzenia wyżej wymienionych form. Wybór danej formy wiąże się bowiem z innymi procedurami prowadzenia, rozliczania i sprawozdawczości finansowej oraz podatkowej organizacji.

Podstawowa sprawa zatem to zrozumienie, czym różnią się od siebie działalność odpłatna statutowa i działalność gospodarcza.

Działalność odpłatna a działalność gospodarcza

Oba rodzaje działalności zakładają pobieranie opłat za świadczone usługi lub sprzedawane produkty oraz przeznaczenie przychodów na działalność statutową. W obu przypadkach trzeba też taką działalność wyraźnie oddzielić księgowo od pozostałej działalności, prowadzonej nieodpłatnie, tak aby było wiadomo, które koszty i przychody są z działalności nieodpłatnej, a które z odpłatnej lub gospodarczej.

Jakie są więc różnice?

Podstawowa to taka, że organizacja chcąca prowadzić działalność gospodarczą musi mieć tę możliwość zapisaną w statucie, a przed jej rozpoczęciem musi uzyskać wpis do Rejestru Przedsiębiorców. Działalność gospodarcza jest z założenia nastawiona na zysk.

W przypadku działalności odpłatnej z założenia zysku ma nie być, a przychody mogą jedynie pokryć, w całości lub częściowo, koszty prowadzonych działań lub wytworzenia produktu.

Działalność gospodarcza może być prowadzona w dowolnym zakresie, natomiast odpłatna działalność pożytku publicznego tylko w sferze zadań publicznych. W działalności gospodarczej nie ma limitu wynagrodzeń dla osób zatrudnionych, w działalności odpłatnej jest. W działalności gospodarczej nie można zatrudniać wolontariuszy, w działalności odpłatnej – można.

Jeśli organizacja zdecyduje się na prowadzenie zarówno działalności gospodarczej, jak i odpłatnej, każda z nich musi być prowadzona w innym zakresie.